Edebiyatta Cinsiyet Kodları: Esil ile Yeşil, Bir Varmış Bin Yokmuş ve Gel Zaman Git Zaman Örnekleminde Toplumsal Roller
Author :
Abstract
Bu çalışmada, Muhsine Helimoğlu Yavuz’a ait Esil ile Yeşil, Bir Varmış Bin Yokmuş ve Gel Zaman Git Zaman adlı masal kitaplarında toplumsal cinsiyet rollerinin nasıl ele alındığı incelenmiştir. Araştırmada, eserlerdeki eril söylemler, ataerkil kodlamalar ve cinsiyetçi anlatımların masal yapılarına nasıl entegre edildiği analiz edilmiştir. Çalışmanın kuramsal çerçevesinde, çocuk, çocuk edebiyatı, çocuk edebiyatının temel özellikleri ve ölçütleri ele alınmış; incelenen eserlerin çocuk edebiyatı açısından taşıdığı nitelikler değerlendirilmiştir. Nitel araştırma desenine dayalı olarak yürütülen bu çalışmada, doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Her bir masal kitabından dört masal örneklem olarak seçilmiş, seçilen masallar yapı unsurları (dış ve iç yapı) açısından analiz edilmiş ve toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında derinlemesine yorumlanmıştır. Analizler sonucunda, masallarda geleneksel toplumsal cinsiyet rollerinin çoğunlukla yeniden üretildiği, ancak yer yer bu kalıplara eleştirel bakışların da sunulduğu görülmüştür. Özellikle kadın karakterlerin edilgen ya da ikincil rollerde yer aldığı, erkek karakterlerin ise aktif ve belirleyici roller üstlendiği belirlenmiştir. Bununla birlikte bazı masallarda, geleneksel rollerin dönüştürülmesine yönelik modern anlatım tekniklerinin de kullanıldığı gözlemlenmiştir. Muhsine Helimoğlu Yavuz’un eserleri, klasik masal anlayışını sürdürmekle birlikte, toplumsal cinsiyet normlarını sorgulayan öğeler de barındırmaktadır. Bu durum, eserlerin hem geleneksel hem de çağdaş çocuk edebiyatı dinamiklerini yansıttığını göstermektedir. Çocuk edebiyatı ürünlerinde, toplumsal cinsiyet eşitliğini destekleyici karakter ve olay örgüsü kurgularına daha fazla yer verilmesi önerilmektedir. Ayrıca yazarların, çocukların toplumsal cinsiyet algılarını geliştirecek şekilde alternatif anlatı biçimlerini daha sık kullanmaları önem arz etmektedir.
Keywords
Abstract
This study examines how gender roles are represented in Muhsine Helimoğlu Yavuz’s fairy tale books Esil ile Yeşil, Bir Varmış Bin Yokmuş, and Gel Zaman Git Zaman. The research analyzes how masculine discourses, patriarchal codes, and gendered narratives are integrated into the structure of these fairy tales. Within the theoretical framework of the study, the concepts of childhood, children's literature, the main characteristics and criteria of children's literature, as well as the literary qualities of the analyzed works, are discussed. The study employs a qualitative research design, utilizing document analysis as the primary method. Four fairy tales were selected from each book as samples, and these tales were analyzed in terms of their structural elements (external and internal structures) and interpreted in depth within the context of gender roles. The findings reveal that traditional gender roles are predominantly reproduced within the tales; however, critical perspectives toward these roles are occasionally presented. It was determined that female characters are often portrayed in passive or secondary roles, whereas male characters typically assume active and decisive positions. Nevertheless, some stories also employ modern narrative techniques aimed at transforming traditional gender roles. Although Muhsine Helimoğlu Yavuz’s works generally follow the classical fairy tale tradition, they also contain elements that question established gender norms. This demonstrates that her works reflect both traditional and contemporary dynamics of children's literature. It is recommended that children’s literature should increasingly incorporate characterizations and plot structures that promote gender equality. Furthermore, it is important for authors to employ alternative narrative forms that foster the development of children's perceptions of gender roles.
