Author:
Abstract
Bu çalışma, Vezir Nizâmülmülk’ün Sultan Alparslan ve Sultan Melikşah dönemlerindeki görev süresinin karşılaştırmalı bir analizini sunarak, Büyük Selçuklu İmparatorluğu’nun siyasi, eğitim ve kültürel manzarası üzerindeki derin etkisini ortaya koymaktadır. Önemli bir figür olarak Nizâmülmülk’ün katkıları, imparatorluğun siyasi çerçevesini güçlendirmek, önemli eğitim reformları başlatmak ve kültürel ve dini uyumu teşvik etmek gibi geniş bir alana yayılmıştır. Tarihsel kayıtların ve olayların ayrıntılı bir incelemesini içeren bu çalışma, Nizâmülmülk’ün iç isyanları yönetmek, askeri seferler konusunda danışmanlık yapmak ve 11. yüzyılda İslam dünyasının entelektüel ve teolojik ilerlemesinde önemli bir rol oynayan Nizamiye Medreseleri’ni kurmak konusundaki stratejik rolünü vurgulamaktadır. Sultan Alparslan döneminde imparatorluğun askeri ve siyasi gücünü pekiştirme çabaları dikkat çekerken, Sultan Melikşah döneminde odak noktası idari reformlar ve eğitimin geliştirilmesine kaymıştır. Bu analiz, Nizâmülmülk’ün Selçuklu siyasetinin inceliklerini nasıl aştığını ve imparatorluğun altın çağına katkıda bulunan kilit kararları ve politikaları nasıl etkilediğini ortaya koymaktadır. “Siyasatnâme” adlı eserinde özetlenen mirası, onun vizyoner liderliğinin ve yönetiminin bir kanıtı olmaya devam etmektedir. Bu çalışma, Nizâmülmülk’ün Selçuklu İmparatorluğu’nun tarihindeki izinin altını çizerek, imparatorluğun ihtişamına ve istikrarına yaptığı katkıyı vurgulamaktadır.
Keywords
Abstract
This study provides a comparative analysis of the tenure of the Vizier Nizâmülmülk during the reigns of Sultan Alparslan and Sultan Melikşah, revealing his profound influence on the political, educational and cultural landscape of the Great Seljuk Empire. As a major figure, Nizâmülmülk’s contributions were wide-ranging, including strengthening the empire’s political framework, initiating important educational reforms, and promoting cultural and religious harmony. Through a detailed examination of historical records and events, this study highlights Nizâmülmülk’s strategic role in managing internal rebellions, advising on military campaigns, and establishing the Nizamiye Madrasa, which played an important role in the intellectual and theological advancement of the Islamic world in the 11th century. Whereas during the reign of Sultan Alparslan the focus was on consolidating the military and political power of the empire, under Sultan Malik Shah the focus shifted to administrative reforms and the development of education. This analysis reveals how Nizâmülmülk transcended the intricacies of Seljuk politics and influenced key decisions and policies that contributed to the empire’s golden age. His legacy, summarised in his “Siyasatnâme”, remains a testament to his visionary leadership and management. This study underlines Nizâmülmülk’s trace in the history of the Seljuk Empire, highlighting his contribution to its glory and stability.